Homo sapiens, czyli człowiek rozumny, jest ukoronowaniem ewolucji. Żaden inny gatunek nie potrafi wykonywać tak skomplikowanych operacji umysłowych, jak my. Niestety, to co sytuuje nas na szczycie drabiny ewolucyjnej, może być również przyczyną naszych problemów.

Podejście poznawczo-behawioralne wychodzi z założenia, że w dużej mierze nasze emocje i przeżywanie świata zależą od tego, jak myślimy i interpretujemy rzeczywistość. A można ją interpretować na różne sposoby, nawet tę samą sytuację. Przykład – X i Y jutro rozpoczynają pracę w nowej firmie. X jest podekscytowany, ponieważ od zawsze chciał tam pracować. Przed snem zastanawia się, jakich ludzi spotka w zespole. Liczy na to, że będą pomocni i że znajdzie z nimi wspólny język. Z kolei Y odczuwa silny lęk. Aplikował do tej pracy z rozpędu i uważa, że rekruter się pomylił, bo przecież on się do tego nie nadaje. Na pewno sobie nie poradzi i wcześniej czy później ktoś się pozna, że jest do niczego. W łóżku przypomina sobie sytuacje ze swojej poprzedniej pracy, szczególnie te, kiedy coś mu nie wyszło. Tak bardzo wciąga go rozpamiętywanie porażek, że wymęczony zasypia dopiero nad ranem.

Taka sama sytuacja i dwa różne sposoby myślenia. Możemy się domyślać, jak będzie wyglądać następny dzień i która osoba będzie w lepszej kondycji psychicznej.

To wystarczy tylko zmienić sposób myślenia na bardziej funkcjonalny, żeby lepiej sobie radzić? Tak, ale nie działa to na zasadzie „pstryk” i już myślę inaczej. To, w jaki sposób myślimy i interpretujemy rzeczywistość zależy od wielu czynników – przede wszystkim od tego, czego nauczyliśmy się w dzieciństwie w domu rodzinnym, od naszego doświadczenia oraz cech osobowości. Więc żeby zmienić sposób myślenia na bardziej funkcjonalny, trzeba z sięgnąć dosyć głęboko w przeszłość, aby zrozumieć, skąd wynikają nasze przekonania, a potem nad nimi popracować. Z drugiej strony terapia poznawczo-behawioralna dysponuje narzędziami, które tu i teraz pozwalają się uporać z niekorzystnymi myślami, dzięki czemu w krótkim czasie można poczuć się lepiej.